Ο τρόπος Δράσης του Βελονισμού
“Φαίνεται ότι ο βελονισμός, με ή χωρίς ηλεκτρική διέγερση, μεταφέρει τα ερεθίσματά του στα ειδικά όργανα, μέσω του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος και σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου και σε άλλους ιστούς, με αποτέλεσμα να προκληθεί έκκριση ενδορφινών. Η αύξηση των ενδογενών οπιοειδών ( ενδορφινών) εξηγεί πώς είναι δυνατόν ο βελονισμός να ανακουφίζει από τον πόνο, την κατάθλιψη και τις αλλεργίες. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν εξηγεί πώς είναι δυνατόν να ανακουφίζει σε παρέσεις ή σε νευροαισθητικές δυσλειτουργίες.”
— Δρ. Δημήτριος Βασιλάκος
Η ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟ
Σε πολλά πειράματα όπως του Ernst και Lee, του Matsumoto και Ambruso που έγιναν σε ανθρώπους και σε ζώα, έχει αποδειχθεί ότι ο βελονισμός προκαλεί ελάττωση του πόνου, ή ακόμη και αναλγησία. Γενικά, η αναλγητική δράση του βελονισμού είναι αποδεκτή από τους επιστήμονες.
Έτσι στα περισσότερα από τα πειράματα παρατήρησαν μετά από το βελονισμό μια αύξηση του ουδού του πόνου. Ουδό του πόνου, ως γνωστό, ονομάζουμε το ελάχιστο ερέθισμα που μπορεί να γίνει αντιληπτό ως πόνος.
Σε πειράματα που έγιναν σε κουνέλια στα οποία είχε γίνει ερεθιστική ένεση στο πόδι τους και έτσι προκλήθηκε πειραματική αρθρίτιδα, αποδείχθηκε ότι ο βελονισμός ελάττωσε: 1) τον πόνο, 2) το οίδημα και 3) τη θερμοκρασία τοπικά της άρθρωσης. Δηλαδή ο βελονισμός εκτός από την αναλγητική έχει και αντιφλεγμονώδη δράση.
ΕΝΔΟΓΕΝΗ ΟΠΙΟΕΙΔΗ
Από το 1975 υπάρχουν αξιοσημείωτες αποδείξεις ότι ο βελονισμός προκαλεί έκλυση εγκεφαλινών και ενδορφινών από το νευρικό σύστημα. Οι αναλγητικές αυτές ουσίες υπάρχουν φυσιολογικά στον ανθρώπινο οργανισμό. Το γεγονός αυτό είναι δυνατό να ερμηνεύσει την αναλγητική επίδραση του βελονισμού στη χειρουργική. Μπορεί επίσης να ερμηνεύσει το λόγο της ανακούφισης που επιφέρει ο βελονισμός σε ασθενείς με άσθμα ή κατάθλιψη.
Οι ουσίες αυτές είναι πεπτίδια, γι’αυτό ονομάζονται και οπιοειδή πεπτίδια. Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις κατηγορίες οπιοειδών πεπτιδίων στο σώμα μας, που είναι οι εγκεφαλίνες, οι ενδορφίνες και οι δυνορφίνες, οι οποίες υπάρχουν στον εγκέφαλο, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στην υπόφυση, στα επινεφρίδια, στο γαστρεντερικό σωλήνα και στο αίμα. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν πολλά πεπτίδια με διαφορετική χημική σύσταση, που όμως έχουν δράση ανάλογη με αυτή των οπιοειδών.
Οι ουσίες αυτές ανακαλύφθηκαν μετά την παρατήρηση ότι στο σώμα υπάρχουν υποδοχείς μορφίνης, που μπορούν να απενεργοποιηθούν από τους ανταγωνιστές των ναρκωτικών, την ναλοξόνη και τη ναλτρεξόνη.
Οι ερευνητές θεώρησαν ότι εφόσον στο σώμα υπάρχουν υποδοχείς μορφίνης, τότε αυτό θα πρέπει να είναι ικανό να παράγει ενδογενή συμπλέγματα με δράση ανάλογη με αυτή των μορφινών. Υπάρχουν επίσης και τρεις τουλάχιστον κατηγορίες υποδοχέων οι κ (kappa), οι μ (mu) και δ (delta). Με κάθε ένα υποδοχέα τα οπιοειδή έχουν διαφορετική δέσμευση.
Με τον απλό βελονισμό ή με απλή πίεση των σημείων του βελονισμού ή και ιδιαίτερα με τον ηλεκτροβελονισμό παρατηρείται αύξηση του επιπέδου των ενδορφινών στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, αλλά και σε άλλα μέρη του σώματος.
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ GATE- CONTROL (ΘΕΩΡΙΑ ΠΥΛΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ)
Πρόσφατες εργασίες από ινστιτούτα έρευνας του βελονισμού και από νευροφυσιολογικά εργαστήρια δείχνουν ότι η θεραπεία με τον βελονισμό έχει άμεση σχέση με τα σωματοαισθητικά νεύρα και το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα. Μια βελόνα που εισάγεται σε ένα αυστηρά επιλεγμένο σημειο βελονισμού είναι δυνατόν να ελαττώσει τον πόνο σε μια συγκεκριμένη περιοχή, όπως μια τοπική ένεση με προκαϊνη, ή με άλλο τοπικό αναισθητικό φάρμακο, αναστέλλοντας, δηλαδή «μπλοκλαροντας», τη μετάδοση ερεθισμάτων στα σωματοαισθητικά νεύρα.
Μια εξήγηση του μηχανισμού του αναλγητικού αποτελέσματος του βελονισμού είναι ότι τα ερεθίσματα, τα οποία στέλνονται, μεταβιβάζονται στα αντίστοιχα νεύρα τα υπεύθυνα για την αίσθηση της αφής, με αποτέλεσμα να αναστέλλεται η αίσθηση του πόνου, που μεταβιβάζεται μέσω των νευρικών ινών του. Αυτές οι λεπτές εμύελες ίνες είναι οι ελεύθερες νευρικές απολήξεις οι οποίες μεταφέρουν την αίσθηση του πόνου στον εγκέφαλο. Ο βελονισμός είναι δυνατόν να διεγείρει νευρικές ίνες ή σωματοαισθητικούς υποδοχείς της περιοχής.
Οι Wall και Mellzack το 1972, παρουσίασαν μια θεωρία στην προσπάθεια τους να ερμηνεύσουν το φαινόμενο του πόνου.
Ο βελονισμός δρα, με αποτέλεσμα το κλείσιμο της πύλης του πόνου και τη μη μετάδοση ερεθισμάτων προς το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.
Η θεωρία της πύλης ( Gate – Control) εξηγεί πώς ο βελονισμός μπορεί να προκαλέσει αναλγησία, ακόμη και σε ορισμένες εγχειρήσεις.
ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟ
Η επιστημονική διερεύνηση της δράσης του βελονισμού είχε ως επακόλουθο την δημοσίευση περισσοτέρων των 600 ερευνητικές μελέτες. Δεν υφίσταται πλέον καμία αμφισβήτηση ως προς τη δράση του βελονισμού. Μία από τις πιο τεκμηριωμένες μελέτες σχετικά με τη νευροφυσιολογική δράση του βελονισμού είναι αυτή του B. Pomeranz.
Σύμφωνα με τον διάσημο Καναδό νευροφυσιολόγο B. Pomeranz,η αναλγητική δράση του βελονισμού είναι εμφανής σε τρία διαφορετικά επίπεδα δράσης, όπως αναφέρεται στο σχήμα που ακολουθεί.
Δηλαδή ο βελονισμός ενεργοποιεί ένα ενδογενές σύστημα ελέγχου του πόνου σε τρία επίπεδα.
1.Σε επίπεδο του νωτιαίου μυελού, όπου γίνεται νευροτομιακή αναστολή των ερεθισμάτων του πόνου, από μη επώδυνα ερεθίσματα προς στις μυικές ατράκτους τύπου ένα και δύο και τα οποία προέρχονται από τις βελόνες του βελονισμού . Οι νευροδιαβιβαστές εδώ είναι εγκεφαλίνη και δυνορφίνη.
2. Με τον βελονισμό επέρχεται μία κατιούσα ανασταλτική νευρική ώση, προς τα οπίσθια κέρατα του νωτιαίου μυελού, μέσω της περιυδραγώειας φαιάς ουσίας και των πυρήνων ραφής. Οι νευροδιαβιβαστικές ουσίες εδώ είναι η σεροτονίνη και η νοραδρναλίνη.
3. Οι βελόνες του βελονισμού μεταβιβάζουν ερεθίσματα και προς τον υποθάλαμο, με αποτέλεσμα έκρυση β-ενδορφινών.
Μελέτη του βελονισμού με τη βοήθεια νέων απεικονιστικών τεχνικών του εγκεφάλου.
Σε τελευταίες μελέτες σχετικά με το αποτέλεσμα του βελονισμού στην διέγερση του εγκεφάλου με τη βοήθεια της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (functional Magnetic resonance imaging – fMRI) και της τομογραφίας με εκπομπή ποζιτρονίων (position emission tomography – PET) διαπιστώθηκαν τα εξής: μεγάλες και συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται, όταν εφαρμόζεται ο παραδοσιακός κινέζικος βελονισμός σε ορισμένα σημεία βελονισμού στον άνθρωπο και στα ζώα.
Έτσι π.χ. σημεία βελονισμού που έχουν σχέση με την ακοή και την όραση διεγείρουν ακουστικές και οπτικές περιοχές του εγκεφάλου αντίστοιχα. Οι Alavi και Cho ήταν από τους πρώτους ερευνητές που δημοσίευσαν τις πρώτες σχετικές μελέτες.
Ο πόνος κατέχει μια πολύπλοκο περιοχή – μήτρα αντίληψης στον εγκέφαλο. Ο βελονισμός επιδρά σαφώς επάνω σε αυτή την περιοχή – μήτρα με ειδικό ή μη ειδικό τρόπο που έχει άμεση σχέση με τα κλινικά αποτελέσματα καθώς και με την αναμενόμενη ανακούφιση από τον πόνο. Το ενδιαφέρον για αυτές τις τεχνικές για την έρευνα του βελονισμού ξεκίνησε περίπου το 1995.
ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟ
Σε πολλές έρευνες για την εξήγηση του πιθανού μηχανισμού του βελονισμού, πάρα πολλοί ερευνητές ανάμεσα στους οποίους και ο Lonir, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο βελονισμός δρα στο ανθρώπινο σώμα επηρεάζοντας ιδιαίτερα το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα.
Ως γνωστό στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν τριών ειδών μυικές ίνες: α. οι γραμμώτές, β. οι λείες και γ. οι καρδιακές, οι οποίες έχουν διαφορετικά λειτουργία και διαφορετικές ηλεκτρικές ιδιότητες. Τα γενικά χαρακτηριστικά όλων των μυικών ινών έχουν ορισμένα κοινά με αυτά των νευρικών κυττάρων, διότι η μετακίνηση ιόντων εκατέρωθεν της κυτταρικής μεμβράνης προκαλεί ηλεκτρικά δυναμικά και στις δύο περιπτώσεις.
Τα μυικά κύτταρα, όπως και τα νευρικά μπορούν να διεγερθούν από μηχανικά, ηλεκτρικά και χημικά ερεθίσματα, όπως αυτού του βελονισμού. Ο βελονισμός πιθανώς να επιδρά στη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
Η ισορροπία κατανομής ιόντων μέσα και έξω από τις λείες μυικές ίνες είναι ουσιώδους σημασίας για τη διατήρηση των φυσικών λειτουργιών των σπλάχνων. Ο βελονισμός έχει την ικανότητα να προκαλέσει μεταβολές στο ηλεκτρικό δυναμικό της κυτταρικής μεμβράνης, επαναφέροντας την ισορροπία όταν αυτή έχει ανατραπεί από εσωτερικού ή εξωτερικούς παράγοντες, π.χ. επηρεάζοντας τη δραστηριότητα του πεπτικού συστήματος με την πρόκληση αλλαγών του δυναμικού των μυικών μεμβρανών.
Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ DNIC
Η εφαρμογή ενός επώδυνου ερεθίσματος σε ένα σημείο του σώματος επιφέρει ελάττωση ενός πόνου που προϋπήρχε σε ένα άλλο σημείο του σώματος (θεωρία DNIC). Δεν συμβαίνει αυτό επειδή αποσπάται η προσοχή από τον ένα πόνο σε άλλο, αλλά επειδή κινητοποιούνται ορισμένοι νευρικοί ενδογενείς μηχανισμοί αναλγησίας. Οι τελευταίοι υπάρχουν στο νωτιαίο μυελό και είναι διαφορετικοί από αυτούς που αναφέρει η «θεωρία της πύλης».
Η θεωρία DNIC ενισχύεται από πειράματα σε ανθρώπους και ζώα. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι δεν έχει σημασία σε ποιο σημείο θα έχουμε το δεύτερο ερέθισμα το οποίο θα καταστείλει το πρώτο ερέθισμα.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Σε πολλές έρευνες για την εξήγηση του πιθανού μηχανισμού του βελονισμού, πάρα πολλοί ερευνητές ανάμεσα στους οποίους και ο Lonir, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο βελονισμός δρα στο ανθρώπινο σώμα επηρεάζοντας ιδιαίτερα το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα.
Ως γνωστό στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν τριών ειδών μυικές ίνες: α. οι γραμμώτές, β. οι λείες και γ. οι καρδιακές, οι οποίες έχουν διαφορετικά λειτουργία και διαφορετικές ηλεκτρικές ιδιότητες. Τα γενικά χαρακτηριστικά όλων των μυικών ινών έχουν ορισμένα κοινά με αυτά των νευρικών κυττάρων, διότι η μετακίνηση ιόντων εκατέρωθεν της κυτταρικής μεμβράνης προκαλεί ηλεκτρικά δυναμικά και στις δύο περιπτώσεις.
Τα μυικά κύτταρα, όπως και τα νευρικά μπορούν να διεγερθούν από μηχανικά, ηλεκτρικά και χημικά ερεθίσματα, όπως αυτού του βελονισμού. Ο βελονισμός πιθανώς να επιδρά στη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
Η ισορροπία κατανομής ιόντων μέσα και έξω από τις λείες μυικές ίνες είναι ουσιώδους σημασίας για τη διατήρηση των φυσικών λειτουργιών των σπλάχνων. Ο βελονισμός έχει την ικανότητα να προκαλέσει μεταβολές στο ηλεκτρικό δυναμικό της κυτταρικής μεμβράνης, επαναφέροντας την ισορροπία όταν αυτή έχει ανατραπεί από εσωτερικού ή εξωτερικούς παράγοντες, π.χ. επηρεάζοντας τη δραστηριότητα του πεπτικού συστήματος με την πρόκληση αλλαγών του δυναμικού των μυικών μεμβρανών.
Ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ TRIGGER POINT
Γενικά, Trigger Points ονομάζονται τα αλγεινά στην πίεση του σώματος. Η συνήθης αιτία ενεργοποίησης των Trigger Points είναι ένας τραυματισμός επάνω στον αντίστοιχο μυ, που προκαλεί μια φλεγμονώδη αντίδραση και ιστική καταστροφή, με έκλυση ουσιών, όπως βραδυκυνίνη, προσταγλανδίνες, ισταμίνη, σεροτονίνη, ιόντα καλίου, που ενεργοποιούν τις Αδ και C αισθητικές ίνες.
Άλλες αιτίες ενεργοποίησης των Trigger Points είναι:
μυϊκή σύσπαση λόγω συγκινησιακής φόρτισης
μεγάλη μυϊκή ακινησία
υπερβολικό κρύο ή ζέστη
υγρασία ή ρεύμα αέρος
Η εμφάνιση των trigger points επάνω στους συγκεκριμένους μύες του σώματος δείχνει ότι υπάρχει βράχυνση του συγκεκριμένου μυός. Με την τοποθέτηση βελόνας επάνω στα επώδυνα trigger points των μυώνων επιτυγχάνουμε επιμήκυνση τους με αποτέλεσμα να μειώνεται ο πόνος τοπικά.
Η ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ TRIGGER POINTS
Γίνεται με είσοδο βελονών τοπικά με μεγάλη ακρίβεια. Εν τούτοις υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν είναι πάντα απαραίτητο να εισάγουμε την βελόνα μέσα στο Trigger Point, αλλά μπορεί η βελόνα να τοποθετηθεί ευκολότερα, ασφαλέστερα και αποτελεσματικά σε ιστούς που βρίσκονται πάνω από αυτό. Η τελευταία τεχνική είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο θώρακα όπου ο επιφανειακός βελονισμός είναι σίγουρα η ασφαλέστερη τεχνική.
Η αντιμετώπιση των Trigger Points είναι μια επιστημονική τεχνική που συμπληρώνει την θεραπεία με τον παραδοσιακό κινέζικο βελονισμό, αφού μας βοηθά ιδιαίτερα στην εντόπιση επί πλέον σημείων στα οποία και θα μπορέσουμε να τοποθετήσουμε βελόνες. Έτσι με θεραπευτική παρέμβαση επάνω στα Trigger Points με βελόνες βοηθάμε στην ταχύτερη αντιμετώπιση του μυοσκελετικού πόνου με τον βελονισμό. Σε κάθε συγκεκριμένο μυ εμφανίζονται ορισμένα Trigger Points. Η ανάλυση αυτών εξετάζεται λεπτομερώς σε ειδικά συγγράμματα που ασχολούνται ακριβώς με τον βελονισμό, τον μυοσκελετικό πόνο και τα Trigger Points.
ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ
Τα συστήματα μεταφοράς ενέργειας στο ανθρώπινο σώμα μοιάζουν να είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους, όπως π.χ. το πεπτικό ή το κυκλοφορικό σύστημα. Ορισμένοι ερευνητές, όπως ο Chu και ο Kassil προσπάθησαν ωστόσο να δείξουν ότι το νευρικό σύστημα είναι η «υλική βάση» του βελονισμού.
Η υπόθεση αυτή κρίνεται βάσιμη, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι το νευρικό σύστημα ρυθμίζει όλες τις λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένων και των εκκρίσεων των ενδοκρινών αδένων και των εγκεφαλικών κυττάρων. Αυτονόητο είναι ότι με τις βελόνες δεν στοχεύονται εξειδικευμένοι νευρικό ιστοί.
Ο βελονισμός προκαλεί δυναμικές, βιοηλεκτρικές αλλαγές στους μονούς φαιούς νευρώνες. Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε στη σκέψη ότι οι βιοδυναμικές αλλαγές που προκαλούνται με το βελονισμό είναι ικανές να ελαττώσουν τον πόνο αναχαιτίζοντας μερικές φορές ακόμη και τις νευρικές διεγέρσεις, που προκαλούνται από χειρουργική τομή.
Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στη βελόνα και στην νευρική ίνα είναι είτε άμεση είτε έμμεση. Οι νευρικές ίνες διεγείρονται άμεσα με μηχανικό ή ηλεκτρικό ερέθισμα, όπως στον ηλεκροβελονισμό, όπου το ηλεκτρικό ρεύμα περνά μέσω της βελόνης. Έμμεσα η βελόνη επηρεάζει το νευρικό σύστημα μέσω των κυτταρικών υποδοχέων, οι οποίοι μετατρέπουν την ενέργεια σε νευρικό ερέθισμα που διαδίδεται κατά μήκος του νευρικού δικτύου.
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ
Οι ενδορφίνες, οι οποίες έχουν απομονωθεί από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, είναι χημικοί νευροδιαβιβαστές, οι οποίοι αυφάνονται και μετά από βελονισμό. Υπάρχει επίσης η σοβαρή πιθανότητα με το βελονισμό να διεγείρονται οι νευρικές ίνες, οι οποίες έχουν σχέση με τις δραστηριότητες του αμυγδαλοειδούς πυρήνα και του ιππόκαμπου στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να αυξάνουν οι μηχανισμοί άμυνας ενάντια στις παθήσεις. Πιθανώς αυτή να είναι μια από τις ερμηνείες για τον τρόπο δράσης του βελονισμού.
ΒΙΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Το απλό νευρικό κύτταρο έχει μια βιοηλεκρική διαφορά δυναμικού στην κυτταρική του μεμβράνη, η οποία προκαλείται από μετακίνηση ιόντων κατά μήκος της και ονομάζεται δυναμικό μεμβράνης.
Ο βελονισμός και ιδιαίτερα ο ηλεκτροβελοισμός μπορεί να επηρεάσει το δυναμικό της κυτταρικής μεμβράνης. Οι νευρικές ίνες μπορούν να διεγερθούν από ηλεκτρικά, μηχανικά και χημικά ερεθίσματα. Όταν η ένταση της διέγερσης υπερβαίνει τον ουδό του ερεθίσματος, τότε μεταβάλλεται το δυναμικό της κυτταρικής μεμβράνης και έτσι προάγονται οι νευρικές ώσεις.
Αυτό το ηλεκτρικό φαινόμενο συνοδεύεται από χημικές και ιονικές αλλαγές, όπως είσοδος Na+ και έξοδος CI+ στα κύτταρα.
Αντικείμενο μελλοντικών ερευνών θα αποτελέσει πιθανότατα η δυνατότητα να επηρεάζει ο βελονισμός ορισμένου από αυτούς τους παράγοντες, που ενέχονται σε αυτές τις βιοηλεκτρικές αλλαγές.